Vejetaryen Türleri Nelerdir?
04-03-2024
17:22
Vejetaryen beslenme son birkaç yıl içerisinde bilinirliği artan bir beslenme şeklidir. Aslında vejetaryenlik sadece bir beslenme şekli değildir. Bir yaşam tarzı, etik bir yaklaşım ve hayat felsefesi olarak kabul edilmektedir.
Lakto-ovo vejetaryenlik
Lakto vejetaryenlik
Ovo vejetaryenlik
Başta yer alan ‘ovo’ kelimesi Latince ismi ‘ovom’ olan yumurta anlamına gelir. Yani bu vejetaryen türünde yumurta tüketimi uygundur. Ovo vejetaryen beslenen bir kişi yumurta dışında yumurtanın tüm formlarını (çırpılmış, haşlanmış, omlet gibi) tüketebilir. Diğer vejetaryenlik türlerindeki gibi et ve balık tüketimi uygun değildir. Bunun yanında yoğurt, peynir gibi süt ürünlerinin tüketimi de uygun değildir.
Semi vejetaryenlik (Flexitarian Diyeti)
Vejetaryen bireylerin bu yaklaşımı benimsemeleri için farklı nedenler vardır. Bunun için sağlık sorunları, çevre ve yemek için hayvan yetiştirmenin etik olmaması gibi nedenler sayabiliriz. Bu durum herkes için farklılık gösterebilir. Mesela bazı insanlar vejetaryen beslenme şeklini diyabet, kalp hastalığı gibi rahatsızlıkların riskini düşürdüğü için seçerken bazıları da hayvan tarımının toprak, su, çevre kirliliği üzerinde yarattığı olumsuz etkiler için seçer. Fakat vejetaryen beslenme şeklinin benimsenmesindeki en büyük etken etik kaygılardır.
Vejetaryen Beslenme Nedir?
Bu beslenme şeklinde genel olarak bitkisel kaynaklı gıdalar tüketilmektedir. Vejetaryen beslenmede doymuş yağ ve kolesterol alımı düşüktür. Bunun yanında diyet lifi, folik asit, karoten, magnezyum ve potasyum mineralleri, C ve E vitaminleri, flavonoidler açısından zengin bir diyettir. Aslında bu diyetteki besin değerleri tüketilen gıdalara göre değişmektedir. Çoğu vejetaryen günlük enerji ihtiyacının çoğunu karbonhidratlardan karşılar. Bu yüzden beslenmedeki karbonhidrat seçimi önemlidir. Basit karbonhidrat gibi kan şekerini hızlı arttıran karbonhidratlar yerine kompleks karbonhidratları tercih etmeleri uygun olacaktır. Vejetaryen beslenmede protein alımının çoğu bitkisel gıdalardan karşılanmaktadır. Bu yüzden yağlı tohumlar, kuru baklagiller gibi protein içeriği yüksek gıdalara beslenmede yer verilmelidir.
Vejetaryen Türleri
Vejetaryen Beslenme Nedir?
Bu beslenme şeklinde genel olarak bitkisel kaynaklı gıdalar tüketilmektedir. Vejetaryen beslenmede doymuş yağ ve kolesterol alımı düşüktür. Bunun yanında diyet lifi, folik asit, karoten, magnezyum ve potasyum mineralleri, C ve E vitaminleri, flavonoidler açısından zengin bir diyettir. Aslında bu diyetteki besin değerleri tüketilen gıdalara göre değişmektedir. Çoğu vejetaryen günlük enerji ihtiyacının çoğunu karbonhidratlardan karşılar. Bu yüzden beslenmedeki karbonhidrat seçimi önemlidir. Basit karbonhidrat gibi kan şekerini hızlı arttıran karbonhidratlar yerine kompleks karbonhidratları tercih etmeleri uygun olacaktır. Vejetaryen beslenmede protein alımının çoğu bitkisel gıdalardan karşılanmaktadır. Bu yüzden yağlı tohumlar, kuru baklagiller gibi protein içeriği yüksek gıdalara beslenmede yer verilmelidir.
Vejetaryen Türleri
Vejetaryen beslenmenin çeşitli varyasyonları vardır. Bu varyasyonlardan bazılarında hayvan türevli bir gıdanın tüketilmesi uygun görülürken bir diğerinde uygun görülmez. Başka bir deyişle tüketilen hayvansal gıdaya göre vejetaryen türleri vardır.
Lakto-ovo vejetaryenlik
Bu vejetaryen türünde et veya balık gibi hayvansal et tüketmek uygun değildir. Fakat yumurta ve süt ürünleri (yoğurt, peynir, tereyağı, dondurma gibi) tüketebilirsiniz. Lakto-ovo vejetaryenlik en çok uygulanan vejetaryenlik türüdür. Özellikle Budizm gibi dinleri benimseyen kişiler dini nedenlerden dolayı bu varyasyonu tercih eder.
Lakto vejetaryenlik
Süt ürünlerini tüketmeyi uygun gören vejetaryenlik türüdür. Yani peynir, yoğurt, tereyağı gibi gıdaları tüketebilirsiniz. Sığır eti, balık eti gibi hayvansal etlerin tüketimi yoktur. Ayıca yumurta da tüketilmez.
Ovo vejetaryenlik
Başta yer alan ‘ovo’ kelimesi Latince ismi ‘ovom’ olan yumurta anlamına gelir. Yani bu vejetaryen türünde yumurta tüketimi uygundur. Ovo vejetaryen beslenen bir kişi yumurta dışında yumurtanın tüm formlarını (çırpılmış, haşlanmış, omlet gibi) tüketebilir. Diğer vejetaryenlik türlerindeki gibi et ve balık tüketimi uygun değildir. Bunun yanında yoğurt, peynir gibi süt ürünlerinin tüketimi de uygun değildir.
Semi vejetaryenlik (Flexitarian Diyeti)
Bu varyasyon diğerlerinden daha esnek bir yaklaşımı benimser. Vejetaryenlik ve normal bir beslenme düzeni arasında geçiş evresi olarak tanımlanmaktadır. Semi vejetaryenlik az miktarda hayvansal ürün tüketimi uygun olmakla birlikte bitkisel gıdaların daha çok tüketilmesi gerektiğini benimser.
Flexitarian diyetinin ana prensipleri arasında çoğunlukla bütün bitkisel gıdaları yemek, proteinin çoğunu hayvanlar yerine bitkilerden almak, mümkünse ilave şeker ve işlenmiş gıdaları sınırlamak ve ara sıra et ve hayvansal ürünleri dahil etmek yer alır. Hatta flexitarian diyeti Ulusal İngiltere Vejetaryen Derneği (Vegetarian Society) tarafından vejetaryen türleri arasında kabul edilmez. Çünkü vejetaryenlik anlayışında hiçbir şekilde et tüketimini uygun görmez.
Polo Vejetaryenlik
Vegan
Pesketaryen (Peske Vejetaryenlik)
Pesketaryen ismi İtalyanca ‘pesce’ kelimesinden gelir. Anlamı balık demektir. Kısacası bu beslenme türünde balık ve türlerinin tüketimi uygundur. Fakat sığır, koyun gibi hayvanların etlerinin tüketimi uygun görülmez. Yumurta ve süt ürünlerini tüketimi ise tercihe bağlıdır.
Polo Vejetaryenlik
Polo vejetaryenlik türünde ise sadece kırmızı et tüketimi uygun değildir. Bitkisel gıdaların yanında tavuk, hindi gibi kümes hayvanlarının tüketebilirsiniz.
Vegan
Vegan beslenme yalnızca bitkisel gıdaların tüketimini uygun görür. Buna meyveler, sebzeler, tahıllar, kabuklu yemişler, tohumlar ve baklagiller dahildir. Hayvansal kaynaklı hiçbir gıdanın tüketimi uygun değildir.
Sonuç olarak her birey kişisel tercihlerine uygun bir vejetaryenlik türü bulabilir. Burada önemli olan nokta vejetaryen beslenmenin iyi bir şekilde planlanmasıdır. Vejetaryen bireyler vitamin ve mineral eksikliği gibi durumları yaşamamak adına beslenmelerinde gıda çeşitliliğini arttırmalıdır. Bu sayede vejetaryen bireylerde görülen bazı sağlık sorunları önlenebilir. Vejetaryen bir bireyseniz, vejetaryen türlerinden birini benimsiyorsanız ya da vejetaryen olmayı düşünüyorsanız beslenme konusunda uzman birinden yardım almayı düşünebilirsiniz.